Dla lepszego jutra

Instytut badawczy w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych jest to państwowa jednostka organizacyjna, wyodrębniona pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, która prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe ukierunkowane na ich wdrożenie i zastosowanie w praktyce. Ich funkcjonowanie jest niezwykle ważne dla rozwoju gospodarczego kraju. W wywiadzie dla Panoramy Gospodarczej dr hab. inż. Magdalena Wdowin, prof. Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN.

Na czym skupia się działalność instytutu?

W Instytucie Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN prowadzone są badania obejmujące m.in.: geologię i mineralogię stosowaną, górnictwo, ekonomikę górnictwa i energetyki, gospodarkę surowcami mineralnymi i odpadowymi, gospodarkę paliwami i energią, odnawialne źródła energii, surowce ze źródeł wtórnych i odpadowych, geoinżynierię i szeroko pojętą inżynierię środowiska.

Z jakimi jednostkami podejmują Państwo współpracę?

Nasz instytut należy do konsorcjum KIC Raw Materials. Jest to najważniejsze przedsięwzięcie Europejskiego Innowacyjnego Partnerstwa na rzecz surowców nieenergetycznych (EIP RM), którego plan działań ma na celu zachowanie bezpieczeństwa surowcowego w Europie. Umożliwia nam to nowe kontakty i bardzo ciekawe współprace z ponad 120 członkami konsorcjum z Unii Europejskiej.

Poza projektami KIC RM realizujemy siedem projektów w ramach programu Horyzont 2020, w których jesteśmy partnerami. Aktualnie w naszej jednostce prowadzonych jest około 40 projektów naukowo-badawczych realizowanych w konsorcjach naukowo-przemysłowych finansowanych z różnych źródeł.

Biorąc pod uwagę fakt, że w instytucie zatrudnionych jest zaledwie około 90 pracowników, ilość jednostek zarówno z kraju i zagranicy, z którymi współpracujemy jest naprawdę imponująca. Prowadzimy też działania z ponad 100 podmiotami gospodarczymi. Spośród krajowych instytucji naukowych należałoby wymienić m. in. AGH, Politechnikę Lubelską, Politechnikę Śląską, Politechnikę Krakowską itd. natomiast z zagranicznych jednostek badawczych możemy się pochwalić udokumentowaną współpracą m.in. z Uniwersytetem w Nottingham, Instytutem Badań Podstawowych i Przemysłowych w Pretorii, RPA, Norweskim Uniwersytetem Nauki i Technologii, Uniwersytetem w Amsterdamie, Politechniką w Madrycie, a także jednostkami naukowymi w Islandii, Szwecji, Łotwie, Niemczech, Danii, Chorwacji, Węgrzech, Słowacji, Austrii, Serbii i wielu innych krajach.

Nad czym obecnie pracuje Pani zespół?

W moim zespole pracujemy między innymi nad projektem w ramach funduszu wyszehradzkiego, w którym skupiamy się na analizie rynku materiałów zeolitowych na obszarze państw wyszehradzkich, co pozwoli nam ocenić rzeczywisty popyt na ten surowiec.

Ponadto w ramach środków z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju rozpoczęliśmy projekt dotyczący cyfrowego symulatora elektromobilności samochodów elektrycznych.

Wspólnie z partnerem z RPA pracujemy nad efektywnymi sorbentami otrzymywanymi z popiołów lotnych oraz innych odpadów np. butelek PET, przeznaczonymi do oczyszczania spalin i ścieków FGD, jak też do magazynowania wodoru w zbiornikach przeznaczonych dla przemysłu mobilnego. W tym kierunku złożone zostały dwa projekty w ramach środków europejskich tj. inicjatywa M.ERA-NET oraz mechanizm IPCEI.

Gospodarka o obiegu zamkniętym, to koncepcja, za którą podąża cały świat. Jak ocenia Pani sytuację w Polsce? Czy przedsiębiorcy chcą zmieniać model biznesu na bardziej eko?

W Polsce mamy podzielone środowisko. Z pewnością jest duża grupa przedsiębiorców, którzy widzą ogromną potrzebę i sens dążenia do działań w obrębie gospodarki obiegu zamkniętego. Niektórych do zmian zmuszają wymogi unijne. Najbardziej optymalne byłoby wdrażanie technologii całkowicie bezodpadowych, z drugiej strony mamy obecnie ogromne ilości odpadów m.in. w sektorze energetycznym, ale też górniczym czy komunalnym, które należałoby wtórnie zagospodarować. Na szczęście promowanie rozwiązań ekologicznych oraz możliwości pozyskania dotacji na tego typu inicjatywy zachęcają przedsiębiorców do podejmowania działań zgodnych z gospodarką cyrkularną. W instytucie mamy duży potencjał naukowy w obszarze GOZ, przez co intensywnie rozwija się współpraca i działalność z podmiotami zewnętrznymi w tym zakresie.

Jakie mają Państwo plany na przyszłość?

Kluczowym zadaniem jest terminowa realizacja projektu „Centrum Zrównoważonej Gospodarki Surowcami i Energią” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020.

Projekt jest realizowany w Konsorcjum naukowym, którego jesteśmy liderem, natomiast Partnerami są: Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” S.A, Geotermia Mazowiecka S.A. oraz firma EGM S.A.

Budowane Centrum obejmować będzie zarówno przestrzeń biurową dla rosnącej liczby pracowników instytutu, jak i 4 nowe, w pełni wyposażone laboratoria, co z pewnością umożliwi poszerzenie działań w obszarze gospodarki obiegu zamkniętego, ale też odnawialnych źródeł energii, konwencjonalnej energetyki oraz badań podstawowych w obszarze mineralogii, geochemii czy geologii. Poszerzy się także nasza oferta dla podmiotów gospodarczych oraz zwiększą się nasze szanse na ubieganie się o kolejne projekty B+R.

-Augustyna Szczepańczyk